ارتقا ذهنی کودکان و بزرگسالان

یکی از مباحث اساسی در تحول انسان، تأثیر متقابل تجربه (محیط) و ژنتیک بر ظرفیت‌های شناختی کودکان است. پژوهشگران همواره تلاش کرده‌اند به این پرسش پاسخ دهند که چگونه عوامل محیطی در کنار ژن‌ها می‌توانند بر رشد مغز و ظرفیت‌های شناختی اثرگذار باشند. اگرچه تفکیک سهم دقیق هر یک از این دو عامل آسان نیست، ولی نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که آموزش و محیط، هر دو نقش مهمی در ارتقای توانمندی‌های ذهنی و شناختی کودکان ایفا می‌کنند. به بیان دیگر، ظرفیت ژنتیکی می‌تواند بستر لازم برای رشد مغز را فراهم کند اما تجربه و محیط قادرند این ظرفیت بالقوه را بالفعل سازند.

در سال‌های اخیر، با پیشرفت دانش علوم اعصاب و روانشناسی رشد، امیدواری‌های تازه‌ای برای افزایش توانمندی‌های شناختی کودکان از طریق برنامه‌های مداخله‌ای و توانبخشی به وجود آمده است. این روند توسعه، منجر به ظهور دانشی به نام «توانبخشی شناختی» شده که راهکارهای درمانی و آموزشی نوینی برای بهبود کارکردهای شناختی در گروه‌های مختلف ارائه می‌دهد. در این میان، مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج تحت نظر سیاوش عطایی، آسیب‌شناس گفتار و زبان و متخصص روانشناسی عمومی، یکی از مراکزی است که با بهره‌گیری از اصول علمی و به‌روز در زمینه توانبخشی، خدمات جامع و مؤثری را ارائه می‌دهد.

این مقاله با هدف تبیین چیستی توانبخشی شناختی، جایگاه آن در روند رشد مغز کودکان، و نحوه اجرای آن در مواجهه با مشکلات شناختی گوناگون تدوین شده است. همچنین، با مروری بر مفاهیم اساسی همچون تعامل عوامل ژنتیکی و محیطی، شکل‌پذیری مغز و اهمیت نقش تجربه در دوران کودکی، تلاش می‌شود تا زمینه مناسبی برای درک بهتر ضرورت و اثربخشی برنامه‌های مداخله‌ای در این حوزه فراهم آید. در انتهای مقاله، خدمات تخصصی که توسط مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج با مدیریت سیاوش عطایی ارائه می‌شود، معرفی خواهد شد.

فصل اول: مفاهیم کلیدی در توانبخشی شناختی

۱.۱. تعریف توانبخشی شناختی

انجمن آسیب مغزی آمریکا، توانبخشی شناختی را مجموعه‌ای نظام‌مند از خدمات درمانی و دارویی تعریف می‌کند که برای بهبود عملکرد شناختی و مشارکت افراد آسیب‌دیده در فعالیت‌های زندگی روزمره طراحی شده است. در این تعریف، توانبخشی شناختی بخشی از یک برنامه بین‌رشته‌ای جامع به شمار می‌رود. گروه ویژه بین‌رشته‌ای آسیب مغزی نیز این مفهوم را به‌عنوان درمانی شناختی مبتنی بر ارزیابی نقایص رفتاری مغزی بیان می‌کند که با هدف ایجاد تغییرات عملکردی از روش‌هایی نظیر تقویت و بازسازی الگوهای رفتاری آموخته‌شده یا جبران کاستی‌های سیستم عصبی بهره می‌برد.

به‌طور کلی، می‌توان دو بخش اصلی برای مداخلات شناختی در نظر گرفت:

ارتقای شناختی: منظور، افزایش توانایی‌های شناختی فرد فراتر از سطح مورد نیاز برای فعالیت‌های روزمره است.
توانبخشی شناختی: تلاشی برای کمک به افراد دچار آسیب مغزی در رسیدن به سطح مطلوبی از سلامت روان و شناخت.

این رویکردها با تکیه بر ظرفیت شکل‌پذیری مغز، سعی دارند الگوهای عملکردی را بهبود بخشند و کیفیت زندگی را ارتقا دهند. هم اکنون، مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج با مدیریت سیاوش عطایی نیز با استفاده از تکنیک‌های نوین توانبخشی شناختی، خدمات تخصصی در این حوزه ارائه می‌دهد.

۱.۲. تقویت شناختی در میان عموم و گفتمان علمی

در دهه گذشته، علاقه به «تقویت شناختی» در میان جامعه علمی و حتی عموم مردم افزایش یافته است. این روند تا حد زیادی از یافته‌های جدید علوم اعصاب نشئت می‌گیرد که نشان می‌دهد مغز انسان حتی در دوران بزرگسالی نیز می‌تواند تحت تأثیر تمرین و آموزش به شکل‌پذیری ادامه دهد. روش‌های گوناگونی از جمله مصرف داروهایی مانند متیل‌فندیت برای بهبود توجه، استفاده از کافئین برای افزایش هوشیاری، و شیوه‌هایی نظیر ورزش منظم، مدیتیشن یا تحریک‌های الکتریکی مغز مطرح شده‌اند.

بااین‌حال، همچنان موضوعاتی مهم درباره ایمنی، اخلاق، کارایی، و محدوده استفاده از روش‌های تقویت شناختی مطرح است. در مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج، تمرکز اصلی بر استفاده از توانبخشی شناختیِ مبتنی بر شواهد علمی و روش‌های کم‌تهاجمی است تا ضمن تضمین سلامت مراجعان، بتوان حداکثر بهره را از ظرفیت مغز به دست آورد. سیاوش عطایی همواره در برنامه‌های آموزشی خود تأکید دارد که هرگونه مداخله شناختی باید بر پایه اصول علمی و اخلاقی باشد.

فصل دوم: شکل‌پذیری مغز و تأثیر تجربه در دوران رشد

۲.۱. دیدگاه‌های مختلف در علوم اعصاب رشد

رشد و تحول مغز در کودکان همواره در تعامل با محیط، تجارب و عوامل ژنتیکی رخ می‌دهد. سه دیدگاه اصلی درباره نحوه تأثیرگذاری این عوامل عبارت است از:

دیدگاه بلوغی: بر این باور است که رشد کارکردهای شناختی تنها زمانی رخ می‌دهد که ساختارهای مغزی به حد کافی تکامل یافته باشند.
دیدگاه تعاملی: می‌گوید تکامل هر بخش مغز، حاصل تعامل آن با سایر بخش‌ها و تجربیات محیطی است. مطابق این دیدگاه، اگرچه طرح کلی رشد در مغز می‌تواند ژنتیکی باشد، اما جزئیات عملکردی آن در اثر تعاملات محیطی شکل می‌گیرد.
دیدگاه یادگیری مهارت: تأکید می‌کند که الگوهای پردازشی مغز در طول رشد تغییر می‌کنند، مشابه چیزی که در یادگیری مهارت‌های خاص رخ می‌دهد.

هر یک از این دیدگاه‌ها نشان می‌دهند که تجربه و محیط می‌توانند نقشی کلیدی در توسعه مسیرهای عصبی داشته باشند. به همین خاطر، در دوران کودکی و نوجوانی که مغز بیشترین انعطاف‌پذیری را دارد، مداخلات توانبخشی شناختی می‌توانند اثربخشی قابل‌توجهی داشته باشند. مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج نیز با استفاده از یافته‌های به‌روز علوم اعصاب، مداخلات شناختی را برای کودکان طراحی می‌کند تا با تقویت شبکه‌های عصبی مرتبط، به بهبود کارکردهای شناختی کمک کند.

۲.۲. تحول مغز در کودکان vs. بزرگسالان

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که سرعت تغییر کارکرد مغزی کودکان، بسیار شبیه به بزرگسالان است اما درعین‌حال، نوع تأثیرپذیری کودکان از مداخلات شناختی ممکن است کیفیت متفاوتی داشته باشد. برای مثال، ممکن است پاداش‌ها و پیامدهای رفتاری در کودکان تأثیر سریعتری در شکل‌گیری الگوهای عصبی داشته باشد. همچنین، در برخی مطالعات تصویربرداری مغزی مشاهده شده است که بعد از دریافت آموزش‌های شناختی، کودکان کاهش فعالیت در بخش‌هایی از قشر پیشانی-آهیانه‌ای و درعین‌حال افزایش فعالیت در ساختارهای زیرقشری (مانند پوتامن) را نشان می‌دهند. این در حالی است که در بزرگسالان، رویکرد مغز اغلب با کاهش فعالیت قشر پیش‌پیشانی همراه است.

وجود این تفاوت‌ها بیانگر آن است که برنامه‌های توانبخشی شناختی ویژه کودکان باید متناسب با انعطاف‌پذیری خاص مغز آن‌ها طراحی شود. در همین راستا، مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج با سرپرستی سیاوش عطایی، رویکردهای اختصاصی برای گروه‌های سنی مختلف ارائه می‌دهد تا بتوان بهترین نتیجه را از مداخلات شناختی در کودکانی با نیازهای گوناگون به دست آورد.

فصل سوم: اهمیت توانبخشی شناختی در اختلالات رشدی

۳.۱. مروری بر اختلالات شناختی و رفتاری در کودکان

کودکان ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی، آسیب‌های مغزی یا ناهنجاری‌های عصبی، دچار اختلالاتی در کارکردهای شناختی شوند. برخی از این اختلالات عبارت‌اند از:

اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)
اختلالات یادگیری (نظیر خواندن، نوشتن یا ریاضی)
اختلالات طیف اوتیسم
اختلال خاص زبانی (SLI)
ناتوانی ذهنی با منشأ ژنتیکی یا محیطی

در چنین شرایطی، توانبخشی شناختی می‌تواند کمک کند تا کودک با وجود محدودیت‌های عصبی، مهارت‌های شناختی پایه‌ای مانند حافظه فعال، توجه، کنترل مهاری و انعطاف‌پذیری شناختی را بهبود بخشد. مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج با مدیریت سیاوش عطایی، بسته‌های درمانی اختصاصی را برای این گروه از کودکان طراحی کرده است. در این بسته‌ها، از اصول توانبخشی شناختی، بازی‌درمانی، گفتاردرمانی و کاردرمانی به‌صورت یکپارچه استفاده می‌شود.

۳.۲. کارکردهای اجرایی و جایگاه آن در توانبخشی

کارکردهای اجرایی، مجموعه‌ای از مهارت‌های شناختی سطح بالا هستند که به فرد امکان می‌دهند فعالیت‌های هدفمند را برنامه‌ریزی، سازماندهی و پایش کند. از جمله مهارت‌های اجرایی مهم می‌توان به حافظه کاری، کنترل مهاری (بازداری پاسخ) و انعطاف‌پذیری شناختی اشاره کرد. توانبخشی شناختی غالباً متمرکز بر تقویت همین کارکردهای اجرایی است، چرا که نقشی کلیدی در موفقیت تحصیلی، سازگاری اجتماعی و سلامت روان کودکان دارند.

مطالعات نشان داده‌اند که آموزش و تمرین متمرکز بر حافظه فعال یا کنترل توجه می‌تواند به صورت قابل توجهی بر عملکرد تحصیلی کودکان تأثیر بگذارد. به همین دلیل، در مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج، بخش مهمی از مداخلات درمانی بر پایه بهبود کارکردهای اجرایی بنا شده و سیاوش عطایی همواره در برنامه‌های خود بر اهمیت این مهارت‌ها تأکید دارد.

۳.۳. انتقال نزدیک و انتقال دور در توانبخشی شناختی

در توانبخشی شناختی، «انتقال نزدیک» (Near Transfer) به بهبود کارکردهایی اطلاق می‌شود که شباهت زیادی به تکالیف تمرینی دارند؛ برای مثال، بهبود حافظه فعال در تکالیف بسیار مشابه با تمرین اصلی. در مقابل، «انتقال دور» (Far Transfer) زمانی اتفاق می‌افتد که اثر توانبخشی به حوزه‌هایی کم‌شباهت‌تر یا عملکردهای شناختی دیگر (مانند هوش سیال، مهارت‌های تحصیلی و …) تعمیم پیدا کند.

هدف نهایی بسیاری از برنامه‌های مداخله‌ای، دستیابی به انتقال دور است؛ چرا که نشان‌دهنده تغییرات بنیادین‌تر در شبکه‌های عصبی و مهارت‌های شناختی فرد است. در همین راستا، مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج تلاش می‌کند تا با طراحی برنامه‌های جامع و چندوجهی، علاوه بر انتقال نزدیک، به حداکثر تعمیم‌پذیری در زندگی روزمره کودکان برسد.

فصل چهارم: روش‌های تصویربرداری عصبی و یافته‌های پژوهشی

۴.۱. نقش تصویربرداری عصبی در تبیین سازوکار توانبخشی شناختی

روش‌های تصویربرداری عصبی نظیر MRI، fMRI و PET به ما امکان می‌دهند تغییرات ساختاری و کارکردی مغز را قبل و بعد از انجام مداخلات شناختی مشاهده کنیم. این اطلاعات برای درک بهتر اثربخشی تمرینات شناختی و تشخیص عواملی که مانع یا تسهیل‌کننده پیشرفت هستند، حیاتی است.

مطالعات نشان داده‌اند که توانبخشی شناختی می‌تواند به تغییراتی در ماده سفید و خاکستری مغز بیانجامد و گاهی تراکم یا تعداد گیرنده‌های نوروترنسمیترها (مثلاً دوپامین) را افزایش یا کاهش دهد. همچنین، تغییر الگوهای فعال‌سازی در قشر پیشانی-آهیانه‌ای یا ساختارهای زیرقشری (مانند هسته‌های قاعده‌ای مغز) نیز از دیگر دستاوردهای این تمرینات است. این تغییرات، بیانگر شکل‌پذیری مغز و تأکید بر این است که با رویکردی علمی و اصولی می‌توان عملکردهای شناختی و رفتاری را بهبود بخشید.

۴.۲. تفاوت در الگوی فعال‌سازی بین کودکان و بزرگسالان

تحقیقات نشان می‌دهد که در بزرگسالان جوان پس از انجام تمرینات حافظه کاری، اغلب کاهش فعالی در قشر پیشانی-آهیانه‌ای همراه با افزایش فعالیت در جسم مخطط دیده می‌شود. در صورتی که بزرگسالان مسن‌تر یا کودکانی با ظرفیت پایین حافظه کاری، ممکن است الگوهای افزایش فعالیت در نواحی قشری را نشان دهند.

این نتایج حاکی از آن است که توانایی مغز در سازگاری با تمرینات شناختی، به عواملی نظیر سن، ظرفیت حافظه کاری و نوع استراتژی به‌کارگرفته‌شده بستگی دارد. در مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج به مدیریت سیاوش عطایی، ارزیابی پیش از مداخله و پایش مستمر در طول درمان، به تشخیص این ظرفیت‌ها کمک می‌کند تا مداخله به شکلی بهینه طراحی شود.

فصل پنجم: ساختار مداخلات شناختی

۵.۱. مداخلات فرایند محور و راهبردی

دو رویکرد عمده در توانبخشی شناختی وجود دارد:

فرایند محور: شامل تمریناتی است که به صورت مستقیم بر یک کارکرد خاص (مثل حافظه کاری) متمرکز می‌شوند و تلاش می‌کنند با تکرار و تکالیف فزاینده، آن را بهبود بخشند.
راهبرد محور: در این روش، به کودک آموزش داده می‌شود که چگونه از راهبردهایی مثل تکه‌تکه کردن، تصویرسازی یا نشانه‌های دیداری استفاده کند تا عملکرد در تکالیف شناختی بهبود یابد.

اغلب برنامه‌های موفق توانبخشی شناختی، ترکیبی از هر دو رویکرد را به‌کار می‌گیرند. برای مثال، در مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج، متخصصان به سرپرستی سیاوش عطایی ابتدا مهارت هدف را شناسایی می‌کنند و سپس متناسب با سن و نیاز کودک، بسته‌ای از تمرینات اختصاصی و راهبردی را طراحی می‌کنند.

۵.۲. شدت، طول مدت و ساختار جلسات

موفقیت یک برنامه توانبخشی شناختی، در گرو رعایت چند عامل مهم است:

شدت (Intensity): اشاره به میزان دشواری تکالیف و سطح تمرین‌های ارائه‌شده دارد.
طول مدت (Duration): بیانگر تعداد هفته‌ها یا ماه‌هایی است که مداخله ادامه می‌یابد.
ساختار جلسات: شامل زمان‌بندی دقیق هر جلسه و نحوه توالی تمرینات.

مطالعات نشان داده‌اند که مداخلات کوتاه‌مدت ولی مداوم (برای مثال چند هفته فشرده) می‌توانند اثرات مثبتی بر رشد مهارت‌های شناختی داشته باشند. با این حال، پایداری تغییرات گاه نیازمند تداوم و پیگیری بلندمدت است. در مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج، تلاش می‌شود تا مداخلات از لحاظ زمانی و ساختاری با زندگی روزمره و برنامه تحصیلی کودکان هماهنگ باشد. سیاوش عطایی اغلب بر اهمیت پیگیری منظم و اجرای تمرینات خانگی تأکید دارد.

۵.۳. نحوه ارزیابی اثر بخشی مداخلات

ارزیابی مؤثر بودن یک مداخله شناختی، نیازمند سنجش پیشرفت در جنبه‌های مختلف است:

سنجش‌های رفتاری: بررسی پیشرفت کودک در تکالیف آموزش‌داده‌شده و تکالیف جدید.
ارزیابی تحصیلی: مشاهده تغییرات در عملکرد مدرسه، میزان تمرکز و تکالیف درسی.
اندازه‌گیری‌های عصبی: در صورت امکان و نیاز، استفاده از روش‌های تصویربرداری عصبی یا تست‌های الکتروفیزیولوژی برای پایش تغییرات مغز.
نظارت والدین و معلمان: به‌عنوان ناظران روزانه رفتار کودک، بازخورد ارزشمندی ارائه می‌دهند.

مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج علاوه بر جلسات کلینیکی، تلاش دارد با برگزاری جلسه‌های مشاوره‌ای منظم با والدین، از کیفیت مداخله در خارج از کلینیک نیز اطمینان حاصل کند.

فصل ششم: برنامه‌های مداخله‌ای و خدمات مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج

۶.۱. رویکرد چندرشته‌ای و جامع

توانبخشی شناختی به تنهایی ممکن است نتواند تمامی نیازهای کودک را پوشش دهد. بسیاری از اختلالات شناختی با مشکلات حرکتی، حسی، گفتاری یا رفتاری همراه هستند. ازاین‌رو، سیاوش عطایی و تیم تخصصی مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج با همکاری روانشناسان، کاردرمانگران، متخصصان مغز و اعصاب و حتی مشاوران تحصیلی، یک رویکرد چندرشته‌ای را در پیش گرفته‌اند. این رویکرد موجب می‌شود تا مداخله بر اساس نیازهای منحصربه‌فرد هر کودک طراحی شده و تمرکز اصلی بر استفاده مؤثر از ظرفیت‌های عصبی باشد.

۶.۲. توانبخشی شناختی در اختلالات خاص

توانبخشی شناختی در اتیسم: کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم اغلب در ارتباطات اجتماعی، تعاملات اجتماعی و برخی عملکردهای شناختی دچار چالش‌اند. تمرینات توانبخشی شناختی، بهبود مهارت‌های توجه مشترک، افزایش حافظه فعال و کاهش رفتارهای کلیشه‌ای را هدف می‌گیرد.
توانبخشی فلج مغزی (CP): در فلج مغزی، ممکن است برخی حوزه‌های شناختی مانند برنامه‌ریزی حرکتی و هماهنگی بینایی-حرکتی آسیب ببینند. توانبخشی شناختی با تمریناتی برای هماهنگی ذهن و جسم، می‌تواند کارایی عملکردی را بالا ببرد.
اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD): تمرین‌های حافظه کاری، کنترل مهاری و سازمان‌دهی در گفتار و رفتار می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی کودکان ADHD کمک کند.
اختلالات یادگیری (LD): تمرین‌های حافظه فعال برای خواندن و نوشتن، راهبردهای جبرانی جهت تقویت توانایی‌های درکی، از جمله مداخلات مؤثر برای کودکان دارای اختلالات یادگیری هستند.
اختلالات پردازش حسی: در کودکانی که نقص در پردازش حسی دارند، ممکن است آگاهی بدنی و تعامل با محیط دچار مشکل شود. توانبخشی شناختی می‌تواند توجه، حافظه فضایی و یکپارچگی حسی را تقویت کند.

در مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج، تمامی این اختلالات به صورت تخصصی ارزیابی شده و برنامه‌های ویژه‌ای در اختیار والدین قرار می‌گیرد. سیاوش عطایی با رویکردی فردمحور و انعطاف‌پذیر، آموزش و تمرینات مناسب را به خانواده‌ها پیشنهاد می‌کند.

۶.۳. نقش گفتاردرمانی در توانبخشی شناختی

گفتاردرمانی فقط به جنبه‌های گفتاری و زبانی محدود نمی‌شود؛ بلکه به دلیل نقش مغز در تولید و درک زبان، ارتباط نزدیکی با توانبخشی شناختی دارد. در واقع، گفتاردرمانگر می‌تواند با تشخیص و ارزیابی مهارت‌های زبانی و شناختی، بخشی از روند توانبخشی باشد.

ارزیابی سطح مهارت‌های زبانی: نظیر درک دستوری، دایره واژگان و تولید گفتار.
به‌کارگیری تکنیک‌های محرک شناختی: برای تقویت حافظه فعال گفتاری، دستورپذیری و حل مسئله کلامی.
آموزش مهارت‌های ارتباطی: در اختلالات طیف اوتیسم یا نقص توجه، مهارت‌های مکالمه و نوبت‌گیری در صحبت می‌تواند ارتقاء یابد.

ازآنجاکه سیاوش عطایی آسیب‌شناس گفتار و زبان است، در مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج تلاش می‌شود تا ترکیبی از مهارت‌های گفتاری و شناختی برای حداکثر اثربخشی در اختیار کودکان قرار گیرد.

فصل هفتم: آینده توانبخشی شناختی و جمع‌بندی نهایی

۷.۱. چالش‌ها و چشم‌اندازها

اگرچه توانبخشی شناختی در سال‌های اخیر پیشرفت قابل‌توجهی داشته، اما هنوز مسائل زیادی باقی مانده است:

ناهمگونی در روش‌ها: پروتکل‌های متعددی در دنیا برای توانبخشی شناختی وجود دارد و یک استاندارد واحد جهانی در این زمینه تعریف نشده است.
پایداری اثر: برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تأثیرات مثبت توانبخشی پس از مدتی کاهش می‌یابد، لذا نیازمند پیگیری بلندمدت هستیم.
دسترس‌پذیری: در بسیاری از مناطق، امکانات تخصصی کافی برای ارزیابی نورولوژیک و اجرای توانبخشی در دسترس نیست.

با این حال، رویکردی چندرشته‌ای، تلفیق یافته‌های علوم اعصاب و روانشناسی رشد، و همچنین توسعه ابزارهای فناورانه (نظیر نرم‌افزارهای آموزشی و واقعیت مجازی) می‌تواند آینده روشنی را برای توانبخشی شناختی ترسیم کند.

۷.۲. نقش مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج در آینده توانبخشی

مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج با سرپرستی سیاوش عطایی گام‌های مؤثری برای ارتقای سطح علمی و عملی توانبخشی شناختی در ایران برداشته است. با ترکیب روش‌های روز دنیا و برگزاری کارگاه‌های آموزشی، تلاش می‌کند آگاهی والدین و متخصصان نسبت به تأثیرات عمیق مداخلات شناختی بر رشد کودکان را بالا ببرد.

این مرکز در کنار ابزارهای سنتی ارزیابی شناختی، از فناوری‌های نوین برای پایش و ارزیابی بهره می‌گیرد. همچنین، با توجه به اهمیت آموزش والدین، تلاش می‌شود تا با ارائه بسته‌های آنلاین، وبینار و مشاوره‌های مستمر، والدین همواره در مسیر توانبخشی کودک سهیم باشند.

علم توانبخشی شناختی با تلفیق یافته‌های عصب‌شناسی رشد، روانشناسی و تجربیات عملی، راهی مؤثر برای بهبود کارکردهای ذهنی و رفتاری کودکان فراهم کرده است. رشد مغز در دوران کودکی فرصتی طلایی را در اختیار ما قرار می‌دهد تا با برنامه‌های آموزشی و درمانی مناسب، مغز را در رسیدن به پتانسیل‌های بالاتر یاری کنیم. مشاهده پیشرفت کودکان در کارکردهای اجرایی، مهارت‌های زبانی و توانایی‌های تحصیلی، گواهی است بر ظرفیت بی‌نهایت مغز و ضرورت بهره‌گیری از مداخلات علمی.

در ایران، مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج به مدیریت سیاوش عطایی، آسیب‌شناس گفتار و زبان و متخصص روانشناسی عمومی، با استفاده از رویکرد چندرشته‌ای، زیرساخت‌های لازم برای ارزیابی دقیق، برنامه‌ریزی درمانی جامع و پیگیری مستمر را فراهم کرده است. از بازی‌درمانی و کاردرمانی گرفته تا گفتاردرمانی و توانبخشی شناختی، همه در یک بسته منسجم جهت توانمندسازی کودکان ارائه می‌شوند.

بدیهی است که همچنان تحقیقات بسیاری مورد نیاز است تا مکانیزم‌های دقیق مغزی که مسئول پایداری اثرات توانبخشی‌اند، شناخته شوند. اما شواهد فعلی نشان می‌دهد که با تلاش و به‌کارگیری رویکردهای مبتنی بر شواهد، می‌توان تغییرات قابل‌توجه و ماندگاری در زندگی کودکان ایجاد کرد. امید می‌رود با توسعه مراکزی همچون مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج و تداوم تحقیقات نوین در علوم اعصاب، آینده‌ای روشن‌تر برای کودکان مبتلا به مشکلات شناختی و رشدی رقم بخورد.

راه‌های ارتباطی و اطلاعات بیشتر

اینستاگرام:
تلگرام:
یوتیوب:
سایت دیجی‌اسپیچ:

در صورت نیاز به مشاوره تخصصی یا تعیین وقت ارزیابی، می‌توانید از طریق صفحات اجتماعی یا وب‌سایت اقدام نمایید. تیم حرفه‌ای مرکز گفتار توانگستر گوهردشت کرج در کنار شماست تا با دانش و تجربه خود، گامی مؤثر در راستای شکوفایی استعدادهای شناختی کودکان بردارد.

منابع (References)

American Brain Injury Association (2019). Cognitive Rehabilitation and Brain Injuries: A Systematic Approach.
Klingberg, T. (2010). Training and plasticity of working memory. Trends in Cognitive Sciences, 14(7), 317-324.
Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology, 64, 135-168.
لاکنت، ع. و همکاران (1398). مبانی توانبخشی شناختی در کودکان. انتشارات دانشگاهی.
شفیع‌آبادی، ع. (1399). روانشناسی یادگیری و تغییر رفتار. تهران: انتشارات رشد.
World Health Organization (2021). Rehabilitation 2030: A Call for Action.

این مقاله توسط سیاوش عطایی، آسیب‌شناس گفتار و زبان و متخصص روانشناسی عمومی تهیه شده است.